Hazal Yalın
Belarus Ticaret ve Sanayi Odası’ndan Denis Meleşkin’in röportajı haftanın seçiminde büyük yer tutuyor. Belarus’un özel ve devlet şirketleri ile yurt dışına açılma ve elektronik sektöründeki gelişmeleri dünyaya taşıma politikasının giderek ivme kazandığı anlaşılmaktadır. EADaily, anlaşmaya varılan Ermenistan topraklarından geçecek olan Nahçıvan demiryolu çerçevesinde Kafkasya’daki durumu inceliyor; Ancak bölgedeki durum ve Dağlık Karabağ’ın (Zaharova’nın sert sayılabilecek açıklamalarına da konu olan) Azerbaycan tarafından bloke edilmiş olması uzlaşmayı zorlaştırıyor. Tsargrad ve Kommersant ise tahıl anlaşmasını ele aldı. Tsargrad, Kiev rejiminin Köstence limanını ihracat için kullanma ümidi, bu limanın kapasitesi nedeniyle sorun teşkil ederken, Türkiye ‘zamanında ayılır’ diyor. Kommersant da aşağı yukarı bire bir görüşte. Ancak, Batı’nın Erdoğan’ın Putin ile ortak bir yol bulabileceği konusunda umutlu olduğunu savunuyor.
‘Belarus dünyaya daha çok açılıyor’
Belarus Ticaret ve Sanayi Odası (BelTPP) Başkan Yardımcısı Denis Meleskin, 2023’ün ilk yarısında iş dünyasını desteklemeye yönelik tedbirlere ilişkin bir rapor sundu. … Meleshkin şunları söyledi:
“Dış yaptırımların baskısına rağmen BelTPP, ihracatçıların yeni pazarlara açılmasına ve tedarik coğrafyasının genişletilmesine aktif olarak katkıda bulunmaya devam ediyor. Yılın ilk yarısında… 38 ülkeden iş çevrelerinin temsilcileriyle toplam 277 dış ekonomik etkinlik gerçekleştirildi. Etkinliklerin çoğu Belaruslu diplomatların aktif katkısı ve doğrudan katılımıyla gerçekleşti.”
BelTPP sistemi ile yurt dışında 38 iş ziyareti düzenlenmiş, Belarus’a 29 yabancı heyet kabul edilmiş, yurt dışında 17 stant ve 2 fuar açılmıştır. Meleşkin’e göre, “Bu yıl Sırbistan ve Cezayir’de üç ulusal sergi ve Yekaterinburg’da INNOPROM açtık. Şangay’daki fuara katılım hazırlıkları için çalışmalar aktif olarak devam ediyor. Belaruslu üreticiler yılın ilk yarısında Azerbaycan, Kazakistan, Rusya, Özbekistan, Zimbabve, Çin, Katar, BAE ve Türkiye’de 14 uluslararası, ihtisas ve önemli fuara katıldı. Bu sergi etkinliklerine 270’den fazla Belaruslu girişimci ve kuruluş katıldı.”
Avrasya Ekonomi Komitesi ile işbirliği, orta-hükümet düzeyinde faaliyete katılım ile kesintisiz olarak devam etmektedir. Meleşkin, “Yurt dışında temsilcilik ağını genişletiyoruz (şu anda dünyanın 34 ülkesinde BelTPP’nin 43 temsilcisi çalışıyor), iş eğitimi veriyoruz. Yerli işletmelerin uluslararası elektronik ticaret platformlarına girmeleri için ihracat e-ticareti konusunda danışmanlık verilmesine özel önem verilmektedir.” (Belta, 26 Temmuz)
‘Yeraş-Horadiz demiryolunun kaderi’
Kafkasya’da gelişen durumla birlikte özellikle Dağlık Karabağ halkının Azerbaycan tarafından abluka altına alınması karşısında Ermenistan topraklarından geçmesi gereken demiryolunun kullanılmasına ilişkin Ermenistan hükümet organlarında yeniden konuşulmaya başlandı.
Söz konusu projenin hayata geçirilmesi için üç ülkenin başbakan yardımcılarının eşbaşkanlığında Rusya-Ermenistan-Azerbaycan çalışma kümesi oluşturulmuştur. Bu bahisle ilgili son toplantı 2 Haziran’da yapıldı. O dönemde Rusya tarafının eşbaşkanı Başbakan Yardımcısı Aleksey Overchuk sonuçları yorumlarken, Yeraş-Horadiz demiryolunun Nahçıvan’a işletilmesiyle Ermenistan-Azerbaycan ablukasının kaldırılması sürecinin başlayacağını belirtmişti.
Overçuk, halihazırda bir belgenin hazırlandığını ve buna göre ablukanın kaldırılmasının demiryolunun yeniden inşasıyla başlayacağını söylerken, belgenin nihai imzası ve demiryolunun işletmeye alınması için süre vermedi. Kümenin Ermeni tarafındaki eşbaşkanı Mger Grigoryan da 21 Haziran’da gazetecilere verdiği demeçte, ilk etap olarak Yeraş-Horadiz hattındaki demiryolunun yeniden açılması konusunda anlaşmaya varıldığını söyledi. …
Ermenistan Başbakanı Paşinyan da grubun Ermeni ve Rus eş liderlerinin iyimserliğini paylaştı. Paşinyan, Rusya Başbakanı Mişustin ile 7 Haziran’da Soçi’de yaptığı görüşmede, ulaşım yollarındaki ablukanın kaldırılması için Moskova’da gerçekleştirilen üçlü komite toplantısında önemli ilerleme kaydedildiğini söyledi. … (EAGünlük, 25 Temmuz)
“Türkler zamanında ayıldı”
Ukrayna, Rusya’nın tahıl anlaşmasındaki yükümlülüklerini yerine getirmeyi bırakmasından son derece memnun değil. Ama bunu yüksek sesli açıklamalarla saklamaya çalışıyor. Bunlardan biri, tahıl yüklü olanlar da dahil olmak üzere Rusya bağlantılı tüm gemilerin Karadeniz bölgesindeki Ukrayna’ya yönlendirileceğinin beyanıydı. Buna kendileri mi yoksa batı mı karar verdi? Siyaset bilimci Andrey Perla ile bu konuyu görüştük. …
Andrey Perla’ya göre bu, Ukrayna’nın Rusya’ya sert bir şekilde simetrik bir yanıt vermeye kendi başına karar verdiği ender durumlardan biri, çünkü Batı’nın bu konuda konuşmak için acelesi olmadığını görüyor. Ancak bu açıklama Ukrayna tarafının gerçek imkanlarıyla örtüşmüyor: “Ukrayna’nın Rusya’nın aksine Karadeniz’de bir donanması yok. Sivillerden oluşan bir ekip gemileri batırabilir mi? Maalesef evet. Kırım köprüsünü havaya uçuran yüzey dronları herhangi bir tekneye veya gemiye saldırabilir. Ve Ukrayna tehdidi yerine getirdiğini söylüyor: Bizden korkun!”
Perla’ya göre Ukrayna’nın Rusya’nın anlaşmadan çekilmesinden sonra Odessa ve Nikolayev limanlarından tahıl çıkarmaya devam edeceğini söylemesinin gerçek durumla hiçbir ilgisi yok: “Romanya’nın Köstence limanına ve buradan da kabotajla gitmeyi planlıyorlardı. tahılı yeniden yüklemek ve dünya pazarına göndermek için orada. Ama aslında bunu yapmak imkansız. Çünkü yılda en fazla 25 milyon ton tahıl gemilere yüklenmek üzere Köstence limanına boşaltılabiliyor. Ancak Romanya’nın kendi tahıllarını da yüklemesi gerekiyor.”
Bu nedenle, bu liman Kiev için işe yaramaz. Ukraynalılar buna çok güveniyor olsa da. Ukrayna tarafı da gemilere askeri refakat için resmi olarak Türkiye’ye başvurdu ve neredeyse onay aldı. Ancak Türkler zamanında ayıldı. Perla’ya göre: “Türkler için çok kötü şeyler düşünülebilir ama orada siyasette aptallara rastlamazsınız. Bu yüzden düşünüyormuş gibi yaptılar, düşündükten sonra da kabul etmediler.” … (Çargrad, 28 Temmuz)
“Batı, Erdoğan’ın Putin’le anlaşabileceğini umuyor”
Tahıl anlaşmasının durdurulmasının üzerinden bir hafta geçti, ancak Kiev, Ankara ve batı, Ukrayna tarım işlerinin Karadeniz üzerinden taşınmasına devam etme niyetlerinden vazgeçmedi. Zelenskiy, tahıl ihracatındaki engeli kaldırmanın yollarını aramak için ilk olarak yeni kurulan Ukrayna-NATO Konseyi’nin olağanüstü toplantısını talep etti. … NATO Genel Sekreteri Stoltenberg davete hemen yanıt verdi: Meclis 26 Temmuz’da büyükelçiler düzeyinde toplandı. Ancak şimdilik Batı, Erdoğan’ın Moskova ile diyalog içinde ikna edici argümanlar bulabileceği konusunda toplantıda yaratıcı çözümler beklemekten daha umutlu görünüyor. …
Zelensky ile görüştükten sonra Kiev’i “gerektiği kadar” desteklemekten bahseden ve “Moskova’nın gıdayı silah haline getirme girişimini” kınayan Stoltenberg’e bakılırsa, müttefiklerin Karadeniz’de Ukrayna taşıyan gemileri savunmaya hazır olmaları beklenmemeli tarımsal eserler .
Ancak Rusya’nın 17 Temmuz’da İstanbul anlaşmalarından çekilmesinin ardından ticari gemilere üçüncü ülkeler tarafından refakat edilmesi görüşü her zaman gündemde olmuştur. Ancak bu davete cevap verilmedi çünkü ilgili tüm taraflar ciddi bir tırmanış riski oluşturduğunu gördüler.
Dahası, Avrupa’nın diplomasi başkanı Borell’in birkaç gün önce söylediği gibi, Rusya’nın anlaşmadan çekilmesine verilecek en uygun yanıt, Ukrayna’ya askeri sevkiyatı artırmak olacaktır. Bunu sadece tahıl sevkiyatları bağlamında değil, Rusya’nın Ukrayna’nın liman altyapılarına yönelik yoğun saldırıları devam ederken söylüyordu. …
Yine kozlar Türkiye’ye ve Erdoğan’ın Moskova ile diyalog içinde ikna edici argümanlar bulma yeteneğine oynandı.
Blinken’e göre, Türkiye cumhurbaşkanı Putin ile “anlaşmaya dönmesinin mümkün olup olmadığını görmek için” görüşüyor. ABD Dışişleri Bakanı… “Türkiye’nin bugüne kadar oynadığı rolü oynayacağından eminiz. Dünyanın dört bir yanındaki insanların uygun fiyatlı gıdaya erişimini sağlayarak işleri yoluna koymak bir liderlik rolüdür.”
Rusya ve Türkiye liderlerinin temaslarına ilişkin herhangi bir açıklama yapılmaması dikkat çekici. Peskov’un 18 Temmuz’da yaptığı açıklamaya göre görüşme siyasiler arasında planlanmamıştı. Türk cumhurbaşkanına göre yakında Rus meslektaşıyla görüşecek ve Ağustos ayında Türkiye’de görüşmesini bekliyor. Erdoğan, Karadeniz açılımının kesintiye uğraması nedeniyle dünyadaki gıda fiyatlarının artması, açlık ve göçmen dalgalarının değeri ne olursa olsun önüne geçilmesi gerektiğini söyledi. Diğer şeylerin yanı sıra, “batılı devletlerin de önlem alması gerektiğini” ekledi; kesinlikle tahıl anlaşmasının Rusya’yı ilgilendiren kısmının yerine getirilmesi. … (A. Zabrodin / Kommersan, 23 Temmuz)
