‘Türkiye’nin Şanghay İşbirliği Örgütü’ne üye olmasının önünde engel yok fakat bir süreç var’
Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) ülkelerinin liderleri, Kazakistan’ın başkenti Astana’da düzenlenen zirvede bir araya geldi. Liderler arası yapılan oturumların yanı sıra, ikili görüşmeler de zirveye damgasını vurdu. Özellikle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yaptığı ikili görüşmelerde Suriye ve Ukrayna meseleleri tartışıldı. Erdoğan, zirveden dönerken Putin’in Ukrayna’da barış istediğini fakat bazı güç odaklarının silah satışlarını sürdürmek için savaşı körüklediğini kaydetti.
Öte yandan Erdoğan, Suriye ile normalleşme, Putin’i ve hatta Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ı Türkiye’ye davet edebileceği yönünde açıklamalarda bulundu.
Zirvede dikkat çeken bir diğer sonuç ise, ŞİÖ sonuç bildirgesi oldu.
ŞİÖ liderleri, ‘Çok Taraflı Diyaloğun Güçlendirilmesi: Sürdürülebilir Barış ve Kalkınma İçin Çabalamak’ başlığıyla düzenlenen zirvenin ardından sonuç bildirgesinin yanı sıra, 24 ortak belgeden oluşan bir paket imzaladı.
Ülke liderlerinin imza attığı belgeler arasında şunlar yer aldı:
Astana’da düzenlenen ŞİÖ zirvesini, Belarus’un tam üye yapılmasını, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın mesajlarını, ŞİÖ’nün anlaşmazlıkların çözümünde nasıl bir rol üstlenebileceğini ve ŞİÖ’nün ana faaliyet alanlarını, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi’nden Dr. Barış Adıbelli ile konuştuk.
‘Batı, ŞİÖ’yü etkisiz göstermek için güvenlik yönünü görmezden geliyor’
Dr. Barış Adıbelli’ye göre Kuşak ve Yol projesinin koordinatörlüğünü üstlenen ŞİÖ, jeopolitik anlamda sahada ciddi önem taşıyan bir organizasyona dönüştü. Batı’nın ŞİÖ’yü kasıtlı olarak etkisiz eleman gibi göstermek için basın yoluyla propaganda faaliyetlerini sürdürdüğünü dile getiren Adıbelli, öte yandan ŞİÖ’nün her şeyden önce bir güvenlik örgütü olduğunu ifade etti:
‘Şimdi Azerbaycan da Çin kontenjanından girecek gibi görünüyor
ŞİÖ’de Rusya ve Çin arasında bir “centilmenler anlaşması” bulunduğunu vurgulayan Adıbelli, bu sene Rusya’nın talebi üzerine Belarus’un üye yapıldığını belirtti:
‘Türkiye’nin üye olmasının önünde engel yok fakat zaman alacak bir süreç var’
Astana’daki Şanghay İşbirliği Örgütü zirvesinde Erdoğan – Şi görüşmesinin spontane geliştiğini kaydeden Adıbelli’ye göre, Türkiye’nin ŞİÖ’ye gösterdiği ilgi ve tam üyelik yönündeki mesajları bunda etkili oldu. ŞİÖ’nün dünya nüfusunun yüzde 40’ını, GSMH’sinin ise yüzde 30’unu temsil ettiğinin altını çizen Dr. Adıbelli, Türkiye’nin ŞİÖ’ye sırt dönmemesi gerektiğini belirtti ve AB üyeliği konusunda dikkatli olunması gerketiğini vurguladı:
“Bir de Türkiye var. Şanghay beşlisi denirken bir sabah baktık ki ŞİÖ ile diyalog ortağı olduk. Sayın Cumhurbaşkanı ‘Diyalog ortaklığı bize dar geliyor. Üye statümüzü değiştirelim’ dedi. Bunu zirve sırasında yaptığı konuşmada söyledi. Üyeliğin yükseltilmesi talebine varan bir ifade kullandı. Son dakikaya kadar Şi Cinping ile görüşme bile değildi. Zirveyi seyrederken gördüm. Sayın Cumhurbaşkanı yerinden kalktı. Sonra Şi Cinping’in de kalktığını gördüm. Bir saat sonra görüşmenin fotoğrafları geldi. Yani o bize sürpriz oldu. Zirveden önce planlanmış bir görüşme olsaydı haberimiz olurdu. Erdoğan şunu diyor: ‘Gözlemci üyelik de istemiyoruz. Biz doğrudan tam üye olalım. Bu işin planlamasında, siyasetinde, karar alma sürecinde yer alalım’ diyor. ŞİÖ’ye üye olmak istedi ve şöyle bir denklem kurdu: Biz gelirsek buradakiler bizim çocuklar yani Türk devletleri. Öte taraftan İran, Tacikistan vs. var. 10 üyenin altısı zaten bizim çocuklar. Hep iç içe olduğumuz. ‘Biz gelirsek Türk devletleri güçlenir’ demiş oldu. Aynı zamanda ŞİÖ’ye üye olursa Türkiye, Rusya ve Çin ile ilişkilerin de gelişeceğini belirtti. İran’ı örnek verdi. İran’ın, Pakistan’ın girdiğini söyledi. Dolayısıyla Türkiye’nin üye olmasının önünde engel olmadığını fakat zaman alacağını söyledi.
Bunun bir müzakere süreci var. Türkiye de üzerinde çalışmış, ne kadar zaman alacağını biliyor. Erdoğan’ın bu ikinci katılımı yüz yüze. Yirmi dört zirveden iki tanesine katıldı. Bir de artık eskisi gibi değil. Dışarıda yüz yüze görüştüğü Arap devletleri, Azerbaycan vs. hep ŞİÖ’de. ŞİÖ+, 16 üye ile muazzam bir şey oldu. Dünya GSMH’sinin yüzde 30’unu, dünya nüfusunun yüzde 40’ını temsil ediyorlar. Muazzam bir pazar, muazzam bir genç nüfus var. AB bile ellerini ovuşturarak ŞİÖ’ye yaklaşmayı düşünüyor. Türkiye buraya sırtını dönüp de AB’ye girme isteğini dile getirmesi artık konjonktüre uygun olmazdı. Ben Sayın Cumhurbaşkanı’ndan bir şey bekledim. 2022’de, bir sonraki zirvede tam üyelik başvurusunda bulunulacağını söylemişti. Fakat Hindistan bir abra-kadabra yaptı o zirveyi online olacak şekilde çevirdi. Bu zirvenin değerini azalttı. Yüz yüze olmayınca Sayın Erdoğan da gidemedi. Bu iki zirveye Modi gelmedi zaten. Yolları ayırmaları yönünde bir risk olmasından endişe duyuyorum.”
‘ŞİÖ’nün bunlarla gölgelenmemesi gerekir diye düşünüyorum’
Dr. Adıbelli’ye göre son dönemlerde Çin-Hindistan ilişkilerinde iniş çıkışlar yaşandı. Asya’daki bütün büyük oyuncuların kendilerine has bir dış politika izlediğinin altını çizen Adıbelli, ŞİÖ’nün bu tür anlaşmazlıklar ile gölgelenmemesi gerektiği değerlendirmesinde bulundu:
‘Burası ve Türkiye üzerinden Orta Asya’ya yeniden dönebileceklerini düşünüyorlar’
ABD’nin Hindistan ve Orta Asya Türk devletleri üzerinden Çin’e ve Rusya’ya karşı çeşitli hamlelerde bulunmaya yönelik arzusunun sürdüğünü belirten Dr. Barış Adıbelli, öte yandan Çin’in dış politikada hala saldırganlıktan uzak bir tutumu benimsediğini ifade etti:
‘Önce derinleşme, sonra genişleme’
Bazı ŞİÖ üyelerinin sınır sorunları yaşadığını hatırlatan Adıbelli, ŞİÖ’nün sınır sorunlarını çözmek için kurulduğunu hatırlatarak diyalogun önemini vurguladı:
‘Sorunları Rusya ve Çin çözecek ve çok büyük bir yük binecek omuzlarına’
Şanghay İşbirliği Örgütü’nün bazı üyelerinin komşuları veya dünya ile çeşitli sorunlar yaşadığını ifade eden Adıbelli’ye göre, sorunları çözme kapasitesine sahip olan ülkeler Rusya ve Çin:
HASANKEYF ESCORT
HASKÖY ESCORT
HASSA ESCORT
HATAY ESCORT
HAVRAN ESCORT
HAVSA ESCORT
HAVZA ESCORT
HAYMANA ESCORT
HAYRABOLU ESCORT
HAYRAT ESCORT
HAZRO ESCORT
HEKİMHAN ESCORT
HEMŞİN ESCORT
HENDEK ESCORT
HİLVAN ESCORT
HINIS ESCORT
HİSARCIK ESCORT
HİZAN ESCORT
HOCALAR ESCORT
HONAZ ESCORT
HOPA ESCORT
HORASAN ESCORT
HOZAT ESCORT
HÜYÜK ESCORT
İBRADI ESCORT
İÇEL ESCORT
İDİL ESCORT
IĞDIR ESCORT
İHSANGAZİ ESCORT
İHSANİYE ESCORT
İKİZCE ESCORT
İKİZDERE ESCORT
ILGAZ ESCORT
ILGIN ESCORT
ILIÇ ESCORT
İLİÇ ESKORT
ILICA ESCORT
İLKADIM ESCORT
İMAMOĞLU ESCORT
İMRANLI ESCORT
İMROZ ESCORT
İNCESU ESCORT
İNCİRLİOVA ESCORT
İNEBOLU ESCORT